با گذر زمان، نشانه‌های فرسایش فرهنگی در زندگی روزمره مردم این استان آشکار شده است؛ از خاموش‌شدن مجالس موسیقی سنتی و کم‌رنگ‌شدن آیین‌های بومی تا مهاجرت هنرمندان و بی‌توجهی به حافظه شفاهی روستاها و عشایر. بسیاری از میراث‌های ناملموس، که روزگاری ستون‌های هویت منطقه بودند، امروز یا به یک خاطره تبدیل شده‌اند یا در حد مراسمی نمادین و نمایشی باقی مانده‌اند. فرهنگ در برخی مواقع نه به عنوان زمینه‌ساز توسعه، بلکه صرفاً وسیله‌ای برای اجرای همایش‌ها، جشن‌ها یا نمایش‌های تشریفاتی دیده می‌شود.
در چنین شرایطی، مسئله فرهنگ تنها در کمبود بودجه یا نبود امکانات خلاصه نمی‌شود؛ بلکه بیش از هر چیز، ریشه در نبود نگاه راهبردی و آینده‌نگر به فرهنگ دارد. زمانی که برنامه‌ریزی فرهنگی به رویدادهای مقطعی، گزارش‌های اداری و فعالیت‌های ظاهری محدود شود، دیگر مجالی برای پرورش هنرمندان، احیای سنت‌ها، روایت تاریخ شفاهی و پیوند نسل جدید با هویت خود باقی نمی‌ماند. نتیجه این وضعیت، گسترش فاصله میان نسل‌ها، کاهش اعتماد اجتماعی و از دست رفتن بخش‌هایی از میراث مشترک مردم این سرزمین است.
فرهنگ اگر به‌موقع شنیده و ثبت نشود، گاه برای همیشه خاموش می‌شود؛ همان‌گونه که برخی لالایی‌ها، بازی‌های محلی، رسوم عروسی و سوگواری، قصه‌های مادربزرگ‌ها و حتی کلمات اصیل کردی و لکی در بسیاری از خانه‌ها دیگر شنیده نمی‌شود. این میراث، اگرچه هنوز زنده است، اما تنها مانده است؛ بی‌پناه در برابر هجمه سبک‌های زندگی جدید، فشارهای اقتصادی، مهاجرت و بی‌توجهی ساختارهای تصمیم‌ساز.
اما این یادداشت نه برای دلسوزیِ صرف، بلکه برای آغاز یک حرکت جمعی نوشته شده است. «جام کوردی» معتقد است فرهنگ را نمی‌توان تنها با گزارش‌ها و تحلیل‌ها احیا کرد؛ فرهنگ زمانی زنده می‌ماند که مردم، روایت‌کنندگان آن باشند. از امروز، این رسانه پرونده‌ای را آغاز می‌کند تا با کمک مردم، هنرمندان، معلمان، دانشجویان، روحانیان، پژوهشگران، بزرگان عشایر و حتی شهروندان عادی، بخش‌های فراموش‌شده فرهنگ این استان را بازگو و ثبت کند.
از مخاطبان دعوت می‌کنیم روایت‌های خود از آیین‌های در حال فراموشی، تجربه‌های شخصی از ضعف‌ها و موفقیت‌های فرهنگی، خاطرات روستا و شهر، مشکلات هنرمندان، و حتی نگاه‌شان به آینده فرهنگ این سرزمین را با ما در میان بگذارند. این پرونده تنها زمانی کامل می‌شود که هر صدای کوچک، به بخشی از روایت بزرگ کرمانشاه تبدیل شود.
این یادداشت، نخستین بخش از «پرونده فرهنگ در کرمانشاه» در رسانه جام کوردی است. در شماره‌های بعدی، با کمک همراهی مخاطبان، به‌صورت دقیق‌تر به موضوعاتی همچون فرسایش میراث ناملموس، نقش آموزش، وضعیت هنرمندان، نقش رسانه‌ها و پیوند فرهنگ با اقتصاد و گردشگری خواهیم پرداخت.
رضا رحمتیان