جام کوردی - براساس نظر کارشناسان و فعالان حوزه اقتصاد با حمایت از صنایع دستی کردستان می‌توان به رونق اقتصادی و اشتغال خانگی پایدار در کردستان کمک کرد.
به گزارش جام کوردی، صنایع دستی کردستان، بازتابی از ذوق، مهارت و پیشینه فرهنگی مردم این خطه است؛ هنری که ریشه در تاریخ و هویت کُردها دارد و هنوز در زندگی روزمره بسیاری از خانواده‌ها جریان دارد. از نازک‌کاری چوب و منبت و معرق گرفته تا گلیم، جاجیم، قالیچه، شال، موج و کلاش، هر یک نشانه‌ای از اصالت، صبر و خلاقیت مردمان هنرمند این سرزمین است. وجود رشته‌های متنوع در شهرستان‌های مختلف استان، کردستان را به یکی از کانون‌های کهن و شاخص صنایع دستی کشور تبدیل کرده است.
علاوه بر ارزش
فرهنگی و هنری، صنایع دستی کردستان نقش مهمی در اقتصاد بومی و اشتغال پایدار دارد.
بسیاری از زنان و جوانان روستایی از طریق تولید و فروش محصولات دستی، منبع درآمد
قابل توجهی به دست می‌آورند، اقدامی که سهم چشمگیری در توسعه محلی و ارزآوری
صادراتی ایفا کند.
با وجود این ظرفیت‌ها،
صنایع دستی کردستان همچنان با چالش‌هایی چون نبود بازار دائمی، کمبود بسته‌بندی و
برند تجاری، نوسان قیمت مواد اولیه و حضور واسطه‌ها روبه‌روست. بسیاری از تولیدکنندگان
به دلیل نبود شبکه توزیع و بازار فروش منظم، تنها در نمایشگاه‌های فصلی امکان عرضه
محصولات خود را دارند. این شرایط باعث می‌شود سود اصلی به دلالان برسد و هنرمندان
سهم اندکی از زحمت خود ببرند.
توجه جدی‌تر
نهادهای فرهنگی، اقتصادی و گردشگری به این حوزه، می‌تواند زمینه‌ساز تجاری‌سازی و
استانداردسازی صنایع دستی استان شود. ایجاد بازارچه‌های دائمی، آموزش‌های تخصصی،
حمایت بیمه‌ای و مالی و معرفی بین‌المللی محصولات کردستان، از جمله اقداماتی است
که می‌تواند به رونق دوباره این میراث زنده کمک کند. صنایع دستی نه‌تنها نماد
فرهنگ و هویت کردستان است، بلکه پلی میان گذشته، حال و آینده و فرصتی برای توسعه
پایدار و اشتغال مولد محسوب می‌شود.
کردستان؛ کانون
کهن صنایع دستی ایران
معاون سابق میراث
فرهنگی کردستان با اشاره به تنوع و پیشینه غنی صنایع دستی در استان گفت: کردستان
به عنوان یکی از کانون‌های قدیمی صنایع دستی ایران، دارای رشته‌ها و شاخص‌هایی
متنوع از جمله نازک‌کاری چوب (منبت و معرق)، دست‌بافته‌هایی مانند گلیم، جاجیم،
قالیچه، شال و موج، همچنین کلاش (پاپوش محلی)، سفال، آلومینیوم‌کاری، زیورآلات سنتی،
نمدمالی و خراطی است که در چند شهرستان استان به صورت همپوشان رواج دارد.
سعید نظری در گفت‌وگو
با خبرنگار جام کوردی اظهار کرد: صنایع دستی بخش مهمی از هویت فرهنگی و اقتصادی
کردستان را تشکیل می‌دهد و علاوه بر حفظ سنت‌ها، به عنوان منبع درآمد بومی و جاذبه
گردشگری عمل می‌کند. به گفته وی، این حوزه ظرفیت بالایی برای ایجاد ارزش افزوده،
اشتغال غیرنفتی و درآمد ارزی از طریق صادرات خرد و کوچک‌مقیاس دارد.
وی افزود: بر
اساس سامانه صدور مجوزهای سه‌گانه صنایع دستی، در حال حاضر ۲۵۰۰۰ هنرمند فعال در
حدود ۴۵ رشته صنایع دستی در استان فعالیت دارند و این آمار مربوط به صدور و تمدید
مجوزها است. میزان صادرات صنایع دستی استان در یک سال گذشته حدود ۱۲۴ هزار دلار
بوده که گرچه رقم قابل توجهی نیست، اما نشان‌دهنده ظرفیت رشد صادرات در این بخش
است.
معاون میراث
فرهنگی کردستان خاطرنشان کرد: صنایع دستی می‌تواند اشتغال خرد و خانگی پایدار ایجاد
کند، به‌ویژه برای زنان روستایی و شهری. با این حال، نبود دسترسی دائم به بازار،
کمبود برند و بسته‌بندی مناسب باعث شده بسیاری از تولیدکنندگان نتوانند از ارزش
افزوده کامل تولیدات خود بهره‌مند شوند.
به گفته نظری، صادرات صنایع دستی کردستان عمدتاً به کشور عراق و اقلیم کردستان انجام می‌شود و در مواردی گزارش‌هایی از صادرات محدود به ترکیه و برخی کشورهای حاشیه‌ای نیز وجود دارد. وی تأکید کرد که آمارهای رسمی باید از طریق گمرک و مراجع محلی منتشر شود تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری صورت گیرد.
وی از اقدامات
حمایتی سازمان میراث فرهنگی و نهادهای محلی همچون صدور پروانه فعالیت، برگزاری
دوره‌های آموزشی، اجرای طرح‌های بیمه‌ای محدود، اعزام به نمایشگاه‌ها و صدور کارت
شناسایی حرفه‌ای خبر داد و گفت: این اقدامات نشان‌دهنده هم‌افزایی نسبی دستگاه‌هاست
اما نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت، ایجاد بازار دائمی و تجاری‌سازی حرفه‌ای همچنان
احساس می‌شود.
نظری در پایان با
اشاره به مشکلات حوزه صنایع دستی کردستان افزود: گرانی مواد اولیه، نوسان قیمت‌ها،
نبود بازار دائمی و کانال فروش منظم، وابستگی به نمایشگاه‌های فصلی، ضعف در بسته‌بندی،
برندینگ و استانداردسازی از جمله چالش‌های مهم این بخش است. وی حضور واسطه‌ها و
دلالان را یکی از عوامل اصلی کاهش سود تولیدکنندگان دانست و بر لزوم تقویت زیرساخت‌های
صادراتی و بسته‌بندی صادرات‌محور تأکید کرد.
صنایع دستی فرصتی
برای اشتغال زنان خودسرپرست است
زمانه علیرمایی،
بانوی هنرمند سنندجی که بیش از سه دهه از عمر خود را صرف آموزش و ترویج صنایع دستی
کرده است، در گفت‌وگو با خبرنگار گوران می‌گوید: صنایع دستی نه‌تنها هنری اصیل،
بلکه فرصتی برای اشتغال و خودکفایی زنان خودسرپرست است.
علیرمایی اظهار
کرد: از سال ۱۳۷۱ فعالیت خود را در حوزه گلیم‌بافی آغاز کرده و در سال ۱۳۸۱ نیز به
کلاش‌بافی روی آورده است. وی افزود: از حدود سال ۱۳۹۰ نیز در زمینه پولک‌دوزی و
منجوق‌دوزی فعالیت خود را ادامه داده است که به گفته او، این رشته در میان زنان و
دختران علاقه‌مند به کار هنری و صنایع دستی، محبوبیت بیشتری دارد.
این بانوی هنرمند
با اشاره به گستره آموزش‌های خود گفت: تاکنون در حوزه گلیم‌بافی به ۱۵۰ نفر، در
حوزه کلاش‌بافی به ۲۰۰ نفر و در زمینه پولک و منجوق‌دوزی به بیش از ۳۰۰ نفر آموزش
داده‌ام. بیشتر این افراد زنان خودسرپرست و دختران جوانی بوده‌اند که بین ۱۵ تا ۵۵
سال سن داشتند. در رشته پولک و منجوق‌دوزی حتی تا ۷۰ سالگی نیز کارآموز داشته‌ام.
علیرمایی افزود:
آثار کارآموزانم را در صورت تمایل به شخصه در نمایشگاه‌های صنایع دستی به فروش می‌رسانم
و این موضوع باعث دلگرمی و ایجاد انگیزه برای ادامه فعالیت آنها شده هر چند که
فروش جزیی است، اما در حال حاضر در یک آموزشکده مشغول تدریس این هنرها هستم و در کنار
آموزش، خودم نیز در هر سه حوزه آثار فاخری را تولید می‌کنم.
او با گلایه از
نبود حمایت‌های کافی گفت: تنها در ابتدای کار وامی برای شروع از صنایع دستی گرفتم،
اما در ادامه همه هزینه‌ها و امور تولید را شخصاً انجام داده‌ام. انتظار دارم
نهادهای دولتی و ادارات برای فروش و حمایت از آثار زنان هنرمند و خودسرپرست،
برنامه‌ریزی و همکاری بیشتری داشته باشند.
این بانوی هنرمند
در پایان با تأکید بر اهمیت تداوم و گسترش هنرهای بومی اظهار کرد: صنایع دستی گنجینه‌ای
از فرهنگ و هنر پیشینیان ماست. اگر زنان سرزمینمان در هر حد و اندازه‌ای بتوانند
فعالیت هنری انجام دهند، نه‌تنها برای خود اشتغال ایجاد می‌کنند بلکه در حفظ میراث
فرهنگی و تداوم هویت ملی نیز نقش خواهند داشت و این هنر در سینه نسل‌های بعدی هم
جریان پیدا می‌کند و ماندگار خواهد شد.
1404/103