جام کوردی - موسیقی در ایران از دیرباز نقشی اساسی در زندگی مردم داشته و همچون غذایی برای روح، در لحظات شادی و غم همراهشان بوده است. امروز با رشد و پیشرفت در تمام عرصه‌ها شاهد تغییر و تحولات گسترده‌ای هستیم، موسیقی نیز یکی از این عرصه‌هاست که روز به روز در حال رشد و تغییر و تحول است و باتوجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی و سیاسی، سبک‌های جدیدی وارد عرصه می‌شود. بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان این حوزه نسبت به این تغییر و تحولات دیدگاه‌های مختص به خود را ارائه می‌دهند و امروز فرصتی مهیا شد تا با «کورش رضوانی‌فر» یکی از اساتید حوزه موسیقی و خواننده موسیقی مقامی کشور، گفت‌وگویی داشته باشیم. وی در این گفت‌وگو، به جایگاه موسیقی اقوام مختلف ایرانی، اهمیت حفظ اصالت آن و لزوم توجه بیشتر به این هنر ارزشمند می‌پردازد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
موسیقی، زبان مشترک اقوام ایرانی
در ابتدای این گفت‌وگو، استاد با اشاره به گستردگی موسیقی در سراسر ایران، گفت: «همه جای ایران سرای من است. پیشینه موسیقی کُردی، از لالایی مادران در دل زمستان‌های سرد تا نوای نی چوپانان در دشت‌ها ریشه گرفته است. موسیقی سنتی ایران بر پایه نغمه‌های اقوامی همچون کُرد، لر، بلوچ، عرب، شمالی و کرمانجی شکل گرفته و این تنوع باعث غنای موسیقی کشور شده است.»
وی افزود: موسیقی، غذای روح است؛ همان‌طور که برای ادامه زندگی به غذا نیاز داریم، روح انسان نیز بدون موسیقی پژمرده می‌شود. قوم و ملتی که موسیقی ندارد، هویت ندارد. صدای طبیعت، لالایی مادر، نوای رودخانه و برگ‌ها، همه و همه بخشی از موسیقی بومی هر منطقه هستند
ریشه‌های اصیل موسیقی ایران
استاد در ادامه با اشاره به بزرگان موسیقی ایران، یاد استاد حسن زیرک، سید علی اصغر کردستانی، صدیق تعریف و گروه‌های موسیقی سنتی کردستان از جمله گروه کامکارها، عندلیبی‌ها و یوسف زمانی را گرامی داشت و گفت: «کردستان یکی از خاستگاه‌های اصلی موسیقی سنتی ایران است. تار، کمانچه و دف از دیرباز در این منطقه نواخته شده و بسیاری از بزرگان موسیقی ایران از همین دیار برخاسته‌اند. موسیقی محلی و نواحی باید تقویت شوند تا موسیقی ایرانی اصالت خود را از دست ندهد.»
رضوانی‌فر در ادامه به جشنواره‌های موسیقی پرداخت و تأکید کرد: مردم ایران، عاشق موسیقی هستند و جشنواره‌ها فرصتی برای عرضه این هنر ارزشمند است. اما نحوه برگزاری جشنواره‌ها نیاز به بازنگری دارد. مثلاً برنامه‌ها باید طوری تنظیم شوند که مخاطبان بتوانند از تمامی اجراها استفاده کنند و پراکندگی اجراها باعث کاهش توجه به برخی گروه‌ها نشود.
وی افزود: یکی از مشکلات اساسی جشنواره‌ها، کیفیت صدابرداری است. صدا باید به گونه‌ای باشد که شنونده لذت ببرد، اما متأسفانه در برخی جشنواره‌ها کیفیت صدابرداری پایین است. صدابردار باید موسیقی را بشناسد و گوش موسیقایی داشته باشد تا بتواند اجراها را با بهترین کیفیت ضبط و پخش کند.
استاد با اشاره به اینکه موسیقی نباید محدود به جشنواره‌ها باشد، گفت: موسیقی نباید فقط سالی یک‌بار در جشنواره‌ها اجرا شود. در کردستان، با توجه به پیشینه فرهنگی غنی آن، حداقل باید ماهانه چندین کنسرت برگزار شود. موسیقی سنتی، پاپ و حتی موسیقی محلی همه باید در کنار هم رشد کنند تا مردم بتوانند از این هنر ارزشمند بهره‌مند شوند.
«کورش رضوانی‌فر» تأکید کرد: موسیقی مانند لالایی کودک، آرامش‌بخش روح است. همان‌طور که یک مادر با لالایی کودک خود را آرام می‌کند، موسیقی نیز باید تسکین‌دهنده جامعه باشد. ما در شرایط سخت اقتصادی قرار داریم و موسیقی می‌تواند به‌عنوان یک عنصر نشاط‌بخش، به مردم امید دهد.
حفظ اصالت موسیقی و جلوگیری از انحراف آن
استاد در پاسخ به این پرسش که آیا موسیقی سنتی در خطر از بین رفتن است؟، گفت: نه، موسیقی محلی و سنتی باید در کنار موسیقی‌های دیگر رشد کند. نباید تصور کرد که رشد یک نوع موسیقی به معنای حذف نوع دیگر است. اگر موسیقی اقوام تقویت شود، موسیقی ایرانی نیز اصالت خود را حفظ خواهد کرد.
وی افزود: موسیقی ایرانی باید در قالب یک ارکستر سمفونیک بزرگ، با حضور نمایندگانی از تمام نواحی ایران اجرا شود. این نشان می‌دهد که تمام اقوام ایرانی در کنار هم یک پیکره واحد را تشکیل می‌دهند. موسیقی محلی نباید به حاشیه رانده شود، بلکه باید با ترکیب مناسب، در کنار موسیقی‌های دیگر ارائه شود."
موسیقی، نیاز همیشگی جامعه
در پایان، استاد رضوانی‌فر با تأکید بر نقش موسیقی در زندگی روزمره گفت: موسیقی نه‌تنها برای جشن و شادی، بلکه برای آرامش و تسکین دردهای جامعه نیز ضروری است. ما حتی اذان را در دستگاه‌های موسیقی اجرا می‌کنیم و مداحی‌های سنتی نیز بر پایه موسیقی شکل گرفته‌اند. همان‌طور که برای سوگ عزیزان، موسیقی مخصوص داریم، برای شادی‌ها نیز به موسیقی نیاز داریم.
وی افزود: باید به موسیقی بها داد. موسیقی اصیل ایرانی باید حفظ و تقویت شود تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این گنجینه ارزشمند بهره‌مند شوند. امید است که با برنامه‌ریزی صحیح، موسیقی ایرانی بیش از پیش درخشش یابد."
با آرزوی موفقیت برای تمامی هنرمندان و دوستداران موسیقی ایران.
فردین کمانگر/ روزنامه‌نگار