یەکێک لە ئامرازە سەرەکییەکانی ئەم سیاسەتە ئەو میتۆدەیە کە بە "دیپلۆماسی بەلەمی چەک" ناسراوە، میتۆدێک کە بۆ یەکەمجار بەریتانیا لە سەردەمی هەژموونی دەریایی خۆیدا پەرەی پێدا و دواتر لە سەدەی نۆزدە و بیستەمدا لە لایەن زلهێزەکانی ئەورووپا و ئەمریکاوە وەرگیرا. ئەم جۆرە دیپلۆماسییە، لە سەر بنەمای هەڕەشە یان نمایشکردنی هێزی سەربازی، تێکەڵ بە فشاری ئابوری و سیاسی، هەوڵی گۆڕینی هەڵسوکەوتی حکومەتەکان و بەدیهێنانی بەرژەوەندییەکانی وڵاتی دەستێوەرداندەر دەدات.
نموونە مێژووییەکانی دەستێوەردانەکانی ئەمریکا لە وڵاتە بچووکەکانی ئەمریکای لاتین، وەک گرێنادا لە ساڵی 1983 و پەنەما لە ساڵی 1989، پیشان دەدەن کە ئەو وڵاتە لە هەندێک حاڵەتدا ئامرازی سەربازیی بەکارهێناوە بۆ گۆڕینی خێرای ڕژێمەکان و کاریگەریی ئابوری و جیۆپۆلەتیکی.
بەڵام ڤەنزوێلا بارودۆخێکی تەواو جیاواز دەخاتە ڕوو، بە لەبەرچاوگرتنی شوێنی جوگرافی و قەبارەی خاکی و ژمارەی دانیشتووانێکی بەرچاو و سەرچاوە سروشتییە زۆرەکانی و سەربازی ڕێکخراو، کە ئۆپەراسیۆنە سەربازییە ڕاستەوخۆکان زۆر ئاڵۆز دەکەن.
لە ڕووی مێژووییەوە دەستێوەردانی دەرەکی لە ڤەنزوێلا مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە. نموونەیەکی بەرچاو دەستێوەردانی هێزی دەریایی هۆڵەندا بوو لە ساڵی 1908 کە ئامانجی چەسپاندنی دەسەڵاتی ژان ڤینسێنت گۆمێز جێگری سەرۆکی ئەوکاتە بوو، هەنگاوێک کە ڕێگەی خۆشکرد بۆ گۆڕینی دەسەڵات لە غیابی سەرۆک سیپریانۆ کاسترۆ کە بۆ چارەسەری پزیشکی لە پاریس بوو.
کاتێک گۆمێز دەسەڵاتی بەدەستهێنا، ڕاستەوخۆ و چ لە ڕێگەی کاریگەریی پشت پەردەیەوە حوکمڕانی وڵاتەکەی کرد و بە پێدانی ئیمتیازێکی بەرفراوان بە کۆمپانیا نەوتییە بیانییەکانی وەک شێڵ ئۆیل، پێگەی ڤەنزوێلا لە نێوان بەرهەمهێنەرە گەورەکانی نەوتی جیهاندا چەسپاند.
لە ساڵانی 1930دا ڤەنزوێلا لە دوای ئەمریکا و یەکێتی سۆڤییەت سێیەم گەورەترین بەرهەمهێنەری نەوت بوو و لە شەستەکانی سەدەی ڕابردوودا پێگەی خۆی وەک دووەم گەورەترین بەرهەمهێنەری نەوت لە جیهاندا پاراست. بەڵام لە گەڵ زیادبوونی بەرهەمهێنانی نەوت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پەرەسەندنی توانای نوێی نەوت، گرنگی ڕێژەیی ڤەنزوێلا لە بازاڕی جیهانیدا دابەزی و هاندەرە ئابورییەکانی ئەمریکا بۆ دەستوەردانی ڕاستەوخۆ لەو وڵاتەدا نەیتوانی بە تەنیا ئەو هەنگاوە سیاسی و سەربازییانە ڕوون بکاتەوە.
لە هەلومەرجی هاوچەرخدا، فشار و دەستێوەردانی ئەمریکا لە ڤەنزوێلا، بەتایبەتی لە سەردەمی ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ، زۆرجار بە بیانووی وەک بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە ماددە هۆشبەرەکان و تۆمەتبارکردن بە حکومەتی وڵاتەکە هاوڕێ بووە. بەڵام بەڵگە مێژووییەکان و ئامارە جیهانییەکان دەریدەخەن کە پشکی ڤەنزوێلا لە بەرهەمهێنان و دابەشکردنی دەرماندا زۆر سنووردارە و وڵاتانی دراوسێ بە تایبەت کۆڵۆمبیا و پیرۆ ڕۆڵێکی سەرەکی لەم بازاڕەدا دەگێڕن. هەروەها پێداچوونەوەیەک بە ڕەوتی جیهانی بازرگانیکردن بە ماددە هۆشبەرەکان دەریدەخات کە دەزگا هەواڵگری و بەرەنگاربوونەوەی ماددە هۆشبەرەکانی ئەمریکا، لەوانەش سی ئای ئەی ڕۆڵێکی سەرەکییان لە بەڕێوەبردنی بەرهەمهێنان و دابەشکردن و نرخدانانی ماددە هۆشبەرەکاندا گێڕاوە. بۆیە تۆمەتەکانی ئەمریکا بۆ سەر حکومەتی ڤەنزوێلا بە شێوەیەکی سەرەکی وەک ئامرازێکی گوشاری سیاسی و ئابوری سەیر دەکرێن و ڕەنگدانەوەی ڕاستەقینەی دۆخی ئێستا نییە.
لە ڕووی ئابورییەوە، ڤەنزوێلا هەمیشە وڵاتێکی ستراتیژی بووە لە ناوچەکەدا بە هۆی یەدەگی بەرفراوانی نەوت و سەرچاوە سروشتییەکانی دیکە. بەڵام خراپ بەڕێوەبردنی سەرچاوە ناوخۆییەکان و سیاسەتە ئابورییە ناجێگیرەکان بووەتە هۆی ئەوەی وڵاتەکە لە چەند دەیەی ڕابردوودا ڕووبەڕووی قەیرانی دارایی و کۆمەڵایەتی سەخت بێتەوە.
لە ڕوانگەی ئەمریکاوە وەبەرهێنانە مێژووییەکان لە پاڵاوگەکان و پێویستی بە نەوتی قورس و تایبەتمەندی ڤەنزوێلا هاندەرێکی بۆ پاراستنی کاریگەریی ئابوری و کۆنترۆڵکردنی وڵاتەکە دروستکردووە، هەرچەندە لە کەشوهەوای ئێستادا دابینکردنی نەوتی جیهانی لە خواست زیاترە و پرسە جیۆپۆلەتیکی و سیاسییەکان زۆر گرنگترن لە تەنیا سەرچاوە نەوتییەکان.
تایبەتمەندییە کەلتوری و کۆمەڵایەتییەکانی گەلی ڤەنزوێلا، بەتایبەتی ڕۆحی سەربەخۆیی و نەریتی بۆلیڤارییان، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە خۆڕاگریی ئەو وڵاتە لە بەرامبەر گوشارە دەرەکییەکان. گەلی ڤەنزوێلا بە پێچەوانەی زۆرێک لە وڵاتانی دراوسێیەوە، ڕۆحێکی خۆڕاگر و سەرسەخت و شەڕانگێزی هەیە. ڕەفتارەکانی ڕۆژانە لە کۆمەڵگادا، وەک هەڵگرتنی چەکی کەسی لە ژینگە شارییەکان و ئامادەبوون بۆ بەرگریکردن لە خۆیان، ڕەنگدانەوەی عەقڵیەتێکی بەکۆمەڵ خۆڕاگرن.
ڤەنزوێلا بە سەربازییە باش ڕێکخراو و ڕاهێنراو و تەیارەکەیەوە، لە گەڵ پشتیوانییەکی ڕێژەیی گشتی بۆ حکومەت و ڕۆحێکی ناسیۆنالیستی، ئەگەری سەرکەوتن بۆ ئۆپەراسیۆنە سەربازییە بیانییەکان زۆر کەمدەکاتەوە. بۆیە گوشارەکانی ئەمریکا بۆ سەر ڤەنزوێلا زیاتر لە ڕێگەی ئابوری و دیپلۆماسی و میدیایی و دەروونناسیەوە دەخرێنەگەڕ نەک بەکارهێنانی ڕاستەوخۆی هێزی سەربازی.
لە کۆتاییدا دەتوانرێت بڵێین کە پەیوەندی نێوان ڤەنزوێلا و ئەمریکا تێکەڵەیەکی ئاڵۆزە لە مێژوو، سیاسەت، ئابوری و کەلتور. دەستێوەردانی سەربازی ڕاستەوخۆ بە پێچەوانەی ئەزموونی ئەمریکا لە وڵاتە بچووکەکانی ئەمریکای لاتین، پێناچێت سەرکەوتوو بێت. بەڵکوو بەکارهێنانی ئامرازەکانی گوشاری سیاسی و سزا ئابورییەکان و کردەوەی میدیایی ڕێڕەوی سەرەکی پەیوەندییەکانی ئەمریکا لە گەڵ ڤەنزوێلا لە قاڵب دەدات.
ئەم شیکارییە ئەوە پیشان دەدات کە تێگەیشتنێکی ڕاستەقینە لە پێشهاتەکانی ڤەنزوێلا پێویستی بە تێگەیشتنێکی قووڵ هەیە لە مێژوو و کەلتور و دەسەڵاتی سەربازی و بارودۆخی جوگرافی و ئابوریی وڵاتەکە و لێکدانەوەیەکی سادە بۆ دۆخی سیاسی ڤەنزوێلا لە گەڵ واقیعەکانی سەر زەویدا ناگونجێت./.