ئەفسەرێکی پێشووی هێزی تایبەتی سوپای بەریتانیا بەڵگەی تاوانە جەنگییەکانی سەربازانی بەریتانیا لە شەڕی ئەفغانستان بە سەرکردایەتی ئەمریکا پێشکەشی لێکۆڵینەوەیەکی نوێی وەزارەتی بەرگری کردووە.
ئەو ئەفسەرە باڵایەی پێشووی بەریتانیا بە لێکۆڵینەوەیەکی ئاشکرادا ڕایگەیاندووە، پێدەچێت هێزە تایبەتەکانی ئەو وڵاتە تاوانی جەنگیان لە ئەفغانستان ئەنجامدابێت و سەرەڕای ئەوەی ئاگاداری ئەو بابەتە بوون تاڕادەیەکی زۆر لە چوارچێوەی زنجیرەی فەرماندەییدا، بەڵام هیچ ڕێوشوێنێک بۆ ڕێگریکردن لەو بابەتە نەگیراوەتەبەر.
ئاژانسی ڕۆیتەرز بە بڵاوکردنەوەی ئەم بابەتە بڵاویکردەوە: وەزارەتی بەرگری بەریتانیا ئەو لێکۆڵینەوەیەی دەستپێکردووە، دوای ئەوەی فیلمێکی دیکۆمێنتاریی بی بی سی پەخشکرا، کە گوایە سەربازانی خزمەتگوزاری ئاسمانی تایبەت (SAS) لەکاتی شەڕی ئەفغانستان زیاتر لە دە ساڵ لەمەوبەر 54 کەسیان لەژێر هەلومەرجێکی گوماناویدا کوشتووە.
لێکۆڵینەوەکە لێکۆڵینەوە لە ژمارەیەک ئۆپەراسیۆنی شەوانە دەکات لەلایەن هێزەکانی بەریتانیا لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠١٠ تا ناوەڕاستی ساڵی ٢٠١٣ - کاتێک بەشێک بوون لە هاوپەیمانییەک بە سەرۆکایەتی ئەمریکا کە شەڕی تاڵیبان و چەکدارانی دیکەی ئەو وڵاتەی ڕۆژئاوای ئاسیایان دەکرد.
نیگەرانییەکانی سەربازان
میدیاکانی بەریتانیا نووسیویانە: پۆلیسی سەربازی بەریتانیا پێشتر چەندین لێکۆڵینەوەی ئەنجامدابوو سەبارەت بە تۆمەتی هەڵسوکەوتی نادروستی سەربازەکان لە ئەفغانستان، لەنێویاندا تۆمەتەکانی دژی خزمەتگوزاری ئاسمانی تایبەت، بەڵام وەزارەتی بەرگری ڕایگەیاند، هیچیان بەڵگەی پێویستیان نەدۆزیوەتەوە بۆ لێپێچینەوەی یاسایی.
ئامانجی لێکۆڵینەوەکە ئەوەیە بزانێت ئایا زانیاری باوەڕپێکراو سەبارەت بە کوشتنی دەرەوەی دادوەری هەبووە یان نا و ئایا لێکۆڵینەوەکانی پۆلیسی سەربازی سەبارەت بەم نیگەرانیانە ساڵانێک دواتر بە شێوەیەکی دروست ئەنجامدراون، هەروەها ئایا کوشتنی نایاسایی پەردەپۆش کراوە یان نا.
سەرۆکی دادوەری چارڵز هادۆن کەیڤ کە سەرپەرشتی لێکۆڵینەوەکانی کرد، وتی گرنگە هەرکەسێک یاساکە بشکێنێت بخرێتە بەردەم دادگا، لە هەمان کاتدا گومان لەو کەسانە لاببات کە هیچ هەڵەیەکیان نەکردووە.
لێکۆڵینەوەکانی پێشتر نیگەرانی سەربازانی بەریتانی جێگیرکراو لە ئەفغانستان بیستبوو سەبارەت بە یەکەیەکی بە ناوی UKSF1، یەکێک لەوانە وتی یەکەکە پیاوانی تەمەن شەڕکەر لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکاندا دەکوژن و ئەو هەڕەشەیەی کە دروستی دەکەن لەبەرچاو ناگیرێت.لە بەڵگە نوێکاندا، کە بە نهێنی خرایەڕوو بەڵام ئەمڕۆ بڵاوکرایەوە، ئەفسەرێک بە ناوی کۆدی N1466، کە ئەوکات یاریدەدەری سەرۆکی ئۆپەراسیۆنەکان بووە لە بارەگای هێزە تایبەتەکانی بەریتانیا، ئاشکرایکردووە کە چۆن لە ساڵی 2011دا گومای بووە سەبارەت بە ژمارەی ئەو دەستگیرکراوانەی لە ئۆپەراسیۆنەکانی UKSF1دا کوژراون.
ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد بە پشتبەستن بە پێداچوونەوە بە ڕاپۆرتە فەرمییەکانی دوای ئۆپەراسیۆنەکە، ژمارەی ئەو دوژمنانەی لە شەڕەکەدا کوژراون لە ژمارەی ئەو چەکانەی کە وەرگیراون تێپەڕاندووە، هەروەها ڕاپۆرتەکانی دەستگیرکراوان کە چەندین جار هەوڵی لابردنی چەک یان بەکارهێنانی نارنجۆکیان داوە دوای گرتن، بە باوەڕپێکراو دەرنەدەکەوت.
"ئێمە باس لە تاوانی جەنگ دەکەین"
لە درێژەی ئەم بابەتەدا باس لەوە کرا کە N1466 بە لێکۆڵەری سەرەکی، ئۆلیڤەر گلاسکۆی وتووە: "من بەڕوونی دەڵێم کە ئێمە باس لە تاوانەکانی جەنگ دەکەین. ئێمە باس لە بردنی دەستگیرکراوەکان بۆ شوێنی ئامانج و لەسێدارەدانیان دەکەین بە بیانوویەکی درۆ - بیانووی ئەوەی کە توندوتیژییان بەرامبەر هێزەکان ئەنجامداوە."
ناوبراو وتی ئەو بابەتەی لەگەڵ بەڕێوەبەری هێزە تایبەتەکان، بە ناوی کۆدی "١٨٠٢" وروژاندووە، بەڵام لەبری ئەوەی بیر لە کردەوەی تاوانکاری بکاتەوە، بەڕێوەبەرەکە تەنها فەرمانی پێداچوونەوەی تاکتیکی ئۆپەراسیۆنەکانی داوە.
ئەو ئەفسەرە پێشووە ئاماژەی بەوەشکردووە، پەشیمانە لەوەی لەو کاتەدا خۆی نەچووە بۆ لای پۆلیسی سەربازی، هەرچەندە دواتر لە ساڵی ٢٠١٥دا نیگەرانییەکانی خۆی ڕاگەیاندووە.
ئەو لە شایەتی دانی خۆیدا وتی: "من بە قووڵی ناڕەحەت بووم بەو شتەی کە بە توندی گومانم لێدەکرد - کوشتنی نایاسایی کەسانی بێتاوان، لەنێویاندا منداڵان. من گەیشتبووم بەو بۆچوونەی کە پرسی کوشتنی دەرەوەی دادگا سنووردار نەبووە بە ژمارەیەکی کەمی سەرباز لە یەکەیەکی UKSF1، بەڵکو ڕەنگە بەربڵاوتر بووبێت و زۆرێک لە هێزە تایبەتەکانی بەریتانیا بە ڕواڵەت ئاگاداری ئەوە بوون."
بەڵگەکانی دیکە کە لەلایەن ئەفسەرانی پێشوو و بەرپرسێکی وەزارەتی بەرگرییەوە پێشکەش بە لێکۆڵینەوەکە کراون، ئاماژەیان بە بێزاری سەربازەکان کردووە کە ئەو کەسانەی لە ئۆپەراسیۆنە هەواڵگرییەکاندا دەستگیرکراون، چەند ڕۆژێک دواتر ئازاد دەکرێن بەهۆی بێتوانایی سیستەمی دادوەری ئەفغانستان لە مامەڵەکردن لەگەڵیاندا.