انسان همواره با انواع بیماری دست و پنجه نرم میکند و برای درمان آن معمولا به جستجوی حاذق ترین پزشکان و بهترین امکانات در هر جای این کره خاکی میپردازد که به این عمل،گردشگری سلامت یا توریسم درمانی گفته میشود و این امر طبابت را به یکی از با ارزشترین مشاغل در ابعاد اجتماعی و اقتصادی مبدل ساخته است. علاوه بر بیماری در سالهای اخیر و با بروز سیر تحولات در بخش خدمات زیبایی و تندرسی انواع تازهای از خدمات پزشکی نیز رونق بسیار زیادی پیدا کرده است و یکی از جاهایی که این توریست های سلامت به آنجا مراجعه می کنند کلانشهری در غرب ایران به نام کرمانشاه است .
بیشترین پذیرش گردشگران سلامت را از کشورهای همسایه در استان کرمانشاه ، گردشگران عرب زبان عراقی دارد. برخورداری از کادر درمان مجرب و هزینه خدمات مناسب متاثر از برابری ارزش ریال در برابر دلار، کرمانشاه را به یکی از مقاصد جذاب گردشگری سلامت عراقی در بحث مبادلات مرزی و گردشگری میان دو کشور ساخته است
حال با گذری در کوچههای فرعی در اطراف مراکز درمانی کرمانشاه که مملو از تابلوهای پزشکان است شما را با مناظر جالبی از حضور گردشگران سلامتی مواجه میکند، بهطوریکه هنگام عبور در پیادهرو، قدم به قدم تعدادی گردشگر عرب زبان عراق از کنارت عبور میکند و بیآنکه متوجه گفتارشان شوی احساس حضور در کشورهای عرب زبان برایت تداعی میشود. البته داخل مطب پزشکان جذابیت خاص خودش را دارد. کافی است همانطور که بیسر و صدا در انتظار نوبت روی صندلی نشستهای منشی و یکی از همین گردشگران را به همراه مترجمش زیرنظر بگیری تا متوجه شوی بازار مترجمها و دلالان سلامت چقدر داغ است و منشیها و پزشکان هم از این شرایط بیبهره نمیمانند. چنانکه منشی از طرف پزشک قیمت ویزیت را به مترجم یا دلال میگوید و او نیز آن را دو برابر کرده به گردشگر منتقل میکند و مابهالتفاوت مبلغی که از توریست گرفته میشود طبق توافق بین آنها تقسیم میشود. آدم دلش میخواهد به پنج زبان زنده دنیا مسلط باشد تا به گردشگران بفهماند چگونه مورد سوءاستفاده واقع میشوند، اما پایین بودن ارزش ریال باعث میشود گردشگر بدون اعتراض و بلافاصله مبالغ را پرداخت کند..
جوانی که در یکی از مزاکز درمانی کرمانشاه مشغول به کار است در خصوص وضعیت گردشگری سلامت در استان می گوید «زد و بند بین دلال و برخی پزشکان کم تجربه و انگشت شمار هم راه را برای توسعه علمی گردشگری سلامت در کرمانشاه بسته است. در این شیوه، دلال تعهد می کند که بیمار خارجی را حتما به مطب فلان پزشک ببرد و در عوض، آن پزشک یا آن مرکز درمانی هم بابت ارجاع آن بیمار خارجی، مبلغ توافقی را به دلال خواهد داد»
این جوان کرمانشاهی در ادامه افزود : «متاسفانه باوجود آنکه هم پزشکان خوبی داریم و هم خدمات نسبت به سایر کشورها بهتر و ارزان تر است اما دلالی سبب میشود که توریسم درمانی به یک واسطه گری تبدیل شود در واقع دلالان در این بخش ورود پیدا کرده و برای آنکه پول خوبی به جیب بزنند پزشک نما ها , مداخله گر ها و یا پزشکان غیر متخصص را که هیچ تجربه ای ندارند باعث می شود که برای فرد متقاضی عمل مشکل و عارضه جدیدی ایجاد شود و در مرحله بعد این اتفاق می تواند دیگر گردشگران عراقی را برای سلامت دیگر به کرمانشاه نیایند و از در آمد این صنعت در کرمانشاه بهره ای نبریم و جوانانی همچون من که می توانستند از آن بهره ببرند بی نصیب ازآن مانده اند و در تنگنای بیکاری خود در جا میزند »
یکی از تور لیدرهای کرمانشاهی که مسافران عراقی را برای درمان به مراکز درمانی می برد از درد بی درمان دلالان در عرصه توریسم درمانی می نالد که می گوید :« اکثر هویت تعدادی از دلالان پرسابقه گردشگری سلامت در کرمانشاه خود را با نامهای عربی معرفی و کار میکردند. بعدها مشخص شد ایرانی الاصل هستند. و برای اینکه بتوانند در کشورهای عربی اعتماد بیشتری را جلب کنند از اسامی مجعول عربی استفاده می کردند.»
این فعال گردشگری سلامت در ادامه افزود :«وقتی متولی و سیاستگذار یک حوزه خیلی ساکت یک گوشه بنشیند بی شک جا برای بازار سیاه و دلال بازی و هزار جور کار خلاف دیگر باز می شود. به نظر من متاسفانه اکنون فعالیت دلالان گردشگری سلامت در کرمانشاه سکه شده است.»
حال با این اوصاف با آنکه به تجربه ثابت شده است به دلیل فقدان مدیریت یکپارچه و وجود تعارض منافع در دستگاههای متولی گردشگری و سلامت یعنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه و همچنین عدم فعالیت شبکه تورگردانان قدرتمند و صاحب تجربه در بازار گرردشگری سلامت و فقدان راهنمایان گردشگری تخصصی سلامت و همچنین فعالیت افسارگسیخته دلالان در کسب وکارهای مرتبط با این حوزه، از راننده گرفته تا منشی برخی پزشکان، علاوه بر غیرواقعی کردن وبالا بردن نرخ و هزینه خدمات همواره پاشنه آشیل ایجاد نارضایتی گردشگران سلامت در کرمانشاه گردیده است، به طوری که در گذشته و با ارتقاء ارزش پول ملی شاهد بالارفتن هزینهها برای گردشگران خارجی و تغییر مقصد ایشان به سایر کشورها و به خصوص کشور ترکیه بودهایم.
از طرفی، یکی دیگر از تهدیدهای بازارگردشگری سلامت استان در این سالها مهاجرت، سرمایه گذاری و انتقال دانش برخی از پزشکان حاذق به جوامع بازار هدف است که متاسفانه تداوم این امر صدمات جبران ناپذیری را برای این بازار به دنبال خواهد داشت و آنچه بر بازارجهانی فرش و زعفران آمد، در حوزه سلامت نیز دور از انتظار نخواهد بود.
بعنوان سخن پایانی باید گفت که براساس آن چه بیان شد برای حفظ شرایط بازار موجود و گسترش آن، علاوه بر لزوم ورود تورگردانان حرفهای به این بازار با ارزش و همچنین استفاده از متولوژیهای نوین بازاریابی، دولت نیز به عنوان سیاست گذار می بایست با اعمال مدیریت یکپارچه در موضوعات کلان اقتصادی و با هدف تامین منافع عام، از بروز کوچکترین ناهماهنگی در بین دستگاههای متولی پرهیز و با ایجاد فضای باز کسب و کار، شرایط را تسهیل و نسبت به ساماندهی شبکه فعالان این حوزه بدون بروز هرگونه خدشه به منافع بازیگران موجود، از بروز رفتارهای غیرحرفهای دلالان جلوگیری نموده و همچنین سازو کارهای مناسب را از برای تسهیل سرمایه گذاری علاقمندان و به ویژه پزشکان در استان کرمانشاه را فراهم نمایند .