جام کوردی – در روزهای گذشته دیدارهای دیپلماتیک مهمی در ارتباط با عراق در حال صورت گرفتن است. در این زمینه به 3 دیدار مهم می‌توان اشاره کرد: دیدار نخست میان محمد الحسان و مرجعیت اعلای شیعیان عراق آیت الله العظمی سیستانی در نجف اشرف بود و پس از آن دیدار ناگهانی و بدون برنامه ریزی میان بلینکن وزیر خارجه آمریکا و محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق در حاشیه سفر 12 این مقام آمریکایی به منطقه پس از طوفان‌الاقصی صورت گرفت و در نهایت سفر منطقه‌ای مهم السودانی به سعودی و دیدار با محمد بن سلمان بود. به نظر می‌رسد اهمیت این دیدارها را باید در چارچوب نقش مقاومت عراق در طوفان‌الاقصی و جبهه پشتیبانی از غزه و در کنار آن سقوط دولت بشار اسد در سوریه بررسی کرد. در همین راستا در این یادداشت به بررسی اهداف این سفرها و تأثیر آن بر آینده گروه‌های مقاومت در عراق خواهیم پرداخت.
اهداف دیدارهای صورت‌گرفته
اگر در این زمینه بر حسب اخبار رسانه‌ها پیش برویم، موضوع این دیدارها با محوریت فعالیت گروه‌های محور مقاومت پس از سقوط بشار اسد بوده است. در این راستا بنابر گفته برخی منابع خبری سفر بلینکن به عراق برای هشدار به فعالیت گروه‌های مقاومت این کشور در جبهه پشتیبانی غزه و موضوع عدم هر گونه ورود این گروه‌ها به موضوع سوریه یا کمک به ایران برای فعال‌سازی دوباره کریدور انتقال سلاح به لبنان بوده است. در کنار این امر بلینکن به مقامات عراقی اطمینان داده است، خطری از سوی گروه‌های تروریستی عراق را تهدید نمی‌کند و آمریکا در برابر هر خطری در این زمینه کنار عراق خواهد ایستاد (منبع).
تلاش‌های دیپلماتیک بلینکن در حالی صورت‌می‌گیرد که زندانیان تروریست در سوریه در استان‌های نزدیک به عراق نگهداری می‌شوند و مدتی پیش هم نیروهای کرد قسد 250 تروریست را از اردوگاه الهول آزاد کرده‌بودند (منبع) و در کنار آن از نظر نظامی هم آمریکایی‌ها قرار است تا سپتامبر 2025 از عراق خارج شوند.
اما دیدار مهم دیگر در این زمینه دیدار محمد الحسان با مرجعیت اعلای نجف اشرف بوده است. آنطور که در برخی از رسانه‌ها گفته‌می‌شود، محتوای این دیدار هم درباره آینده گروه‌های مسلح مقاومت بوده است و حتی برخی رسانه‌ها مدعی هستند که بحث آینده حشد شعبی و عدم ضرورت بقای آن با وجود 1 میلیون سرباز نیروی نظامی و امنیتی عراقی مطرح شده‌است (منبع)؛ حشد شعبی که تعداد نیروهایش بیش از 200 هزار نفر است. هر چند باید در نظر داشت حشد شعبی یک سازمان دولتی و در نتیجه مصوبه مجلس است و انحلال آن به‌سادگی ممکن به نظر نمی‌رسد.
نشست مهم بعدی هم مرتبط با سفر السودانی به سعودی و دیدار با بن سلمان است که به نظر می‌آید این دیدار در راستای انتقال پیامی به آمریکا مبنی بر قرار گرفتن عراق در چارچوب معادلات عربی و نه در چارچوب معادلات محور مقاومت باشد. در خصوص تحرکات نخست‌وزیر عراق ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست مبنی بر اینکه سازمان اطلاعات که از زمان آغاز به کار دولت السودانی به‌دلیل اختلافات سیاسی میان احزاب بدون رئیس و با سرپرستی خود السودانی اداره می‌شد، اکنون السودانی حمید الشطری که از مقامات امنیتی زمان مصطفی الکاظمی بوده است را به‌عنوان رئیس این سازمان منصوب کرده است و این اقدام وی به نظر می‌رسد در راستای استفاده از وضعیت حساس موجود و تحت فشار بودن احزاب حامی محور مقاومت در جهت منصوب کردن اشخاصی نه چندان نزدیک به این محور باشد.
وضعیت پیش‌روی گروه‌های مقاومت
با توجه به داده‌های موجود به نظر می‌رسد فشارها بر گروه‌های مقاومت در کوتاه مدت سطح افزایشی را به خود گیرد و این امر به نظر می‌آید در دوره ترامپ و پس از 20 ژانویه بیشتر هم شود. نکته قابل توجه در این موضوع فقط مطالبات بین المللی برای توقف عملیات مقاومت عراق جهت پشتیبانی از غزه نیست بلکه به نظر می‌رسد این مطالبات به سطح موجودیت آنها مبنی بر انحلال و خلع سلاح آنها هم برسد و در غیر این صورت ممکن است این گروه‌ها با احتمال رویارویی نظامی رو به رو شوند.
از همین جا می‌توان به خطر مطالبات مبنی بر انحلال حشد شعبی پی برد؛ در واقع صرف‌نظر از اینکه مطرح شدن انحلال حشد شعبی شایعه باشد یا حقیقت، واقع بینانه باشد یا آرمان‌گرایانه ولی اساس مطرح شدن چنین امری از تأثیر منفی اتفاقات جنگ غزه و تحولات سوریه بر بازدارندگی مقاومت عراق در معادلات داخلی این کشور و احساس توان افزایش سطح چانه‌زنی در میان بدخواهان مقاومت تا حد رسیدن به مطالبه انحلال حشد شعبی حکایت دارد.
شهاب نورانی فر / مطالعات عراق
