به گزارش جام کوردی، سطح قطب جنوب به طور کامل پوشیده از لایه‌های ضخیم برف و یخ است و یخچال‌های طبیعی عظیم‌الجثه‌ای در آن وجود دارند که به آرامی به سمت دریا حرکت می‌کنند و مناظر خیره‌کننده‌ای را خلق می‌کنند. با این حال، زیبایی‌های ظاهری این قاره یخی روی دیگری نیز دارد. قطب جنوب یکی از سخت‌ترین و غیرقابل پیش‌بینی‌ترین مناطق جهان از نظر آب و هوایی است.
طوفان‌های سهمگین، بوران‌های شدید، و دمای بسیار پایین از جمله چالش‌هایی هستند که در این منطقه وجود دارند. با وجود تمامی جاذبه‌ها و زیبایی‌هایی که در قطب جنوب نهفته است، خلبانان به ندرت تمایل دارند بر فراز این قاره یخی پرواز کنند. دلایل متعددی برای این عدم تمایل وجود دارد.
علل عدم صدور مجوز پرواز بر فراز قطب جنوب
در حالی که مسیرهای هوایی قطب شمال به دفعات توسط هواپیماها مورد استفاده قرار می‌گیرند و اتصال حیاتی بین قاره‌ها را تسهیل می‌کنند، پرواز بر فراز قطب جنوب به ندرت انجام می‌شود. دلیل اصلی این تفاوت چشمگیر، ترکیبی از عوامل جوی نامساعد، زیرساخت‌های محدود و مقررات هوانوردی بین‌المللی است. همچنین دید محدود به دلیل مه و برف و دماهای بسیار پایین، همگی خطرات قابل توجهی برای پرواز ایمن ایجاد می‌کنند.
برخلاف قطب شمال که در نزدیکی مناطق پرجمعیت قرار دارد و از زیرساخت‌های نسبتاً توسعه‌یافته‌ای برخوردار است، قطب جنوب یک منطقه دورافتاده و تقریباً خالی از سکنه است. اگرچه هیچ ممنوعیت رسمی و بین‌المللی برای پرواز بر فراز قطب جنوب وجود ندارد، اما بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی به دلیل خطرات ذاتی و فقدان زیرساخت‌های حمایتی، سیاست‌های داخلی سختگیرانه‌ای در این زمینه اتخاذ کرده‌اند.
شایان ذکر است که پرواز بر فراز قطب جنوب همیشه یک پدیده نادر نبوده است. در سال ۱۹۲۹ میلادی ریچارد برد، به اولین فردی تبدیل شد که با موفقیت بر فراز قطب جنوب پرواز کرد. پس از آن، پروازهای هوایی بر فراز قطب جنوب برای اهداف تحقیقاتی و لجستیکی رایج‌تر شدند. با این حال، یک حادثه در سال ۱۹۷۹ دیدگاه‌ها را به طور اساسی تغییر داد.
حادثه سقوط هواپیمای نیوزلند
در سال ۱۹۲۹، پرواز ۹۰۱ شرکت هواپیمایی نیوزلند دچار سانحه شد و سقوط کرد و تمامی ۲۵۷ مسافر و خدمه آن جان باختند. این فاجعه هولناک، زنگ هشداری برای صنعت هوانوردی بود و منجر به بررسی‌های گسترده‌ای در مورد خطرات پرواز بر فراز قطب جنوب شد. در نتیجه این تحقیقات و افزایش آگاهی از خطرات موجود، بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی تصمیم گرفتند ممنوعیت‌های پروازی داوطلبانه‌ای را برای پرواز بر فراز قطب جنوب اعمال کنند و این امر تعداد پروازها بر فراز این منطقه را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
سردترین نقطه کره زمین یعنی قطب جنوب با شرایط جوی فوق‌العاده سخت و نامساعد، پرواز در این منطقه را به یکی از خطرناک‌ترین و چالش‌برانگیزترین فعالیت‌های هوانوردی تبدیل می‌کند. دمای بسیار پایین ان منطقه که در سال ۲۰۱۰ به منفی ۹۳ درجه سانتیگراد رسید، تنها یکی از جنبه‌های این شرایط سخت است.
علاوه بر دمای فوق‌العاده پایین، شرایط یخ‌زدگی گسترده، طوفان‌های برف و یخ پیش‌بینی‌ناپذیر و بادهای شدید و کولاک، پرواز را با مخاطرات جدی مواجه می‌کند. این شرایط دید افقی را به شدت کاهش داده و موجب اختلال در عملکرد تجهیزات ناوبری و ارتباطی می‌شود. کاهش شدید دید به دلیل طوفان‌های برف و یخ، یکی از عوامل اصلی بروز حوادث هوایی در این منطقه محسوب می‌شود، چنانچه سقوط هواپیمای نیوزلند در قطب جنوب به طور مستقیم به این مساله مرتبط دانسته شده است.
چالش‌های مخاطره آمیز فرود و پرواز بر فراز قطب جنوب
علاوه بر مخاطرات جوی، پرواز بر فراز قطب جنوب با چالش‌های دیگری نیز همراه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها فرآیند دشوار فرود بر روی سطوح پوشیده از برف و یخ و کمبود زیرساخت‌های هوانوردی مناسب در این منطقه است. فرود بر روی برف و یخ، نیازمند مهارت و تجربه بالایی است. خلبانان باید با تکنیک‌های خاصی آشنا باشند تا بتوانند هواپیما را به طور ایمن بر روی این سطوح فرود آورند.
یکی از مشکلات اساسی در قطب جنوب، کمبود زیرساخت‌های هوانوردی است. تأسیسات هوانوردی در این منطقه بسیار محدود هستند و در صورت بروز شرایط اضطراری و نیاز به فرود اجباری، منابع محدودی برای کمک به خلبانان وجود خواهد داشت. حتی نزدیک‌ترین فرودگاه با امکانات سرویس و نگهداری مناسب هواپیما، فرودگاه زانارتو در شیلی است که در فاصله حدود ۳۹۰۰ کیلومتری از قطب جنوب قرار دارد.
دلایل متعددی برای کمبود زیرساخت‌های هوانوردی در قطب جنوب وجود دارد. اولین و مهم‌ترین دلیل، شرایط نامساعد جوی است که ساخت و نگهداری این تأسیسات را بسیار دشوار و پرهزینه می‌کند. سرمای شدید، بادهای قوی، کولاک و تغییرات ناگهانی آب و هوا، همگی چالش‌های بزرگی برای ایجاد و حفظ فرودگاه‌ها و سایر امکانات هوانوردی در این منطقه هستند.
دلیل دوم، تقاضای پایین برای این تأسیسات است. با وجود اینکه نیمکره جنوبی بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است، بیشتر مردم در نزدیکی خط استوا زندگی می‌کنند. مسیرهای پروازی نزدیک به قطب جنوب محدود به بخش‌هایی از نیوزلند، استرالیا، آمریکای جنوبی و آفریقا هستند. به همین دلیل، تقاضا برای پرواز بر فراز قطب جنوب نسبتاً کم است و توجیه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوانوردی در این منطقه وجود ندارد.
محدودیت‌های بین‌المللی پرواز در قطب جنوب
علاوه بر چالش‌های جوی و زیرساختی، استانداردهای پروازی بین‌المللی و ویژگی‌های خاص منطقه قطب جنوب نیز به محدودیت‌های پرواز بر فراز این قاره یخی دامن می‌زنند. یکی از این استانداردها، قوانین مربوط به فاصله‌ی هواپیما از نزدیک‌ترین فرودگاه در مواقع اضطراری مانند از دست دادن یک موتور، است. این استانداردها با رتبه‌بندی ETOPS تعیین می‌شوند.
به عنوان مثال، یک هواپیما با رتبه‌بندی ETOPS-120، فقط مجاز به پرواز در مسیرهایی است که حداکثر 120 دقیقه با نزدیک‌ترین فرودگاه مناسب فاصله زمانی پرواز دارند. با توجه به نبود فرودگاه‌های مناسب با زیرساخت‌های کافی در قطب جنوب و فاصله‌ی تقریباً ۳۹۰۰ کیلومتری تا نزدیک‌ترین فرودگاه با امکانات سرویس و نگهداری مناسب در شیلی، حتی هواپیماهای دارای بالاترین رتبه‌بندی ETOPS نیز تمایلی به پرواز بر فراز این منطقه ندارند، زیرا زمان پرواز در صورت بروز مشکل به مراتب بیشتر از حداکثر زمان مجاز خواهد بود.
عامل دیگری که پرواز بر فراز قطب جنوب را دشوار می‌کند، میدان مغناطیسی قوی در این ناحیه است. این میدان مغناطیسی قوی می‌تواند در عملکرد سیستم‌های ناوبری هواپیما اختلال ایجاد کرده و مسیریابی دقیق و ایمن را با چالش مواجه کند. اختلال در سیستم‌های ناوبری، به ویژه در شرایط جوی نامساعد می‌تواند خطر سقوط هواپیما را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
با وجود تمام این محدودیت‌ها و خطرات، برخی از هواپیماها مانند هواپیماهای نظامی و تحقیقاتی، گاه بر فراز قطب جنوب پرواز می‌کنند. این هواپیماها معمولاً به دلیل طراحی خاص خود قابلیت تحمل شرایط جوی و محیطی سخت قطب جنوب را دارند و به سیستم‌های ناوبری و ارتباطی پیشرفته‌ای مجهز هستند.
