به گزارش جام کوردی، مورخان، کرمانشاه را مهد تمدنها و حکومتهای مختلف تاریخ خوانده اند و دلیل آن را وجود آثار باستانی متعدد و متنوع از حکومتهای مختلف ذکر کرده اند. یعنی از زمانی که لولوبیان در حدود 4800سال پیش از بین النهرین به مرزهای کنونی ایران آمدند و در مکان فعلی سرپل ذهاب دو شهر«پیتان» و «هالمان» را بنا نهادند (که شهر هالمانکه بعدها به«حلوان» تبدیل گردید و تا مدتها پابرجا ماند) تا زمان قاجار و پهلوی، آثاری در این استان دیده می شود.
در همین راستا بر سینه ی کوه «پاتیر» سرپل ذهاب، لوح و سنگ نوشته ای دیده می شود که قدمت آن به حدود4800سال پیش بر می گردد که آن را «آنوبانی نی» پادشاه مقتدر«لولوبیان» به یادگار فتوحات و پیروزی هایش بر دشمنان ، به خط آکدی نگاشته است که مورخان آن را کهن ترین سنگ نوشته ی کشف شده در آسیا می دانند. همچنین در پایین این نقش نیز کتیبه ای مشاهده می گردد که باستانشناسان آن را متعلق به «نارام سین» پادشاه قدرتمند آکدیها می دانند که از آن نیز به عنوان مهم ترین لوح و کتیبه در ایران و آسیا یاد می کنند.
ژنرال «سرپرسی سایکس» در کتاب «تاریخ ایران»، کشف اثر آنوبانی نی را یکی از مهمترین اکتشافات «دمورگان» می داند، اگر چه «ابن خلدون» نیز خود را کاشف آن می داند. در این کتیبه آمده ست که:«آن کس که این نقوش و این لوح را محو کند، به نفرین و لعنت آنو، آنوتروم، بل، بلیت، رامان، ایشتار، سین وشمش گرفتار و تا دو نسل او برباد رواد».
بسیاری از مورخین اذعان دارند که این نقش، قدیمی ترین سنگ نوشته ی آسیا است. ژاک دمورگان که در سفرش به ایران سرپرستی هیئت اکتشافیه فرانسه را بر عهده داشت تاکید می کند که:«در سرپل ذهاب سنگ نوشته بسیار مهمی از لحاظ تاریخی وجود دارد که از مهمترین آثار در قاره آسیاست».ابن خلدون نیز بر این عقیده است که:«سنگ نوشته شاه آنوبانی نی مهمترین و قدیمی ترین سنگ نوشته ای است که من در آسیا با آن برخورد کردم».
در کتیبه آنوبانی نی، یکی از دشمنان در زیر پای پادشاه لولوبیها قرار دارد و دو سرباز نیز به زنجیر کشیده شده اند و شش سرباز دشمن نیز با دستهای بسته به اسارت در آمده اند که شباهتهای بسیاری را در کتیبه بیستون با این اثر مشاهده می کنیم. بر همین اساس تعدادی از مورخین، نقش بیستون را تقلیدی از نقش آنوبانی نی می دانند. در این زمینه «آداند آمایف» روسی در کتاب «ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی» ضمن مقایسه شباهتهای این دو اثر، بیستون را برگرفته از آنوبانی نی می داند. رکوعی نیز در کتاب «مروری بر تاریخ معماری ایران» آنوبانی نی را نماد و الگوی آثار مشابه از جمله بیستون می داند و خانم پروفسور«هایدی ماری کخ» در کتاب «از زبان داریوش» بر این مسئله تاکید دارد که بیستون تقلید موفقی از سنگ نوشته سرپل ذهاب است.
-“سورنا فیروزی” دانشجوی باستان شناسی دانشگاه تهران که موضوع پایان نامه ارشدش را به این اثر اختصاص داده است معتقد است که:«در بررسی این اثر، مطالب جالب توجهی ديده می شود، از جمله هماهنگی های جالب و ويژگی های اين نقش برجسته با برخی از گزارشهای كلاسيك يونانی مانند كتاب دوم «ديودور» و توضيحات «اوسبيوس» كه به نقل از كتسياس، الكساندر پلی هيستور و كفاليون نوشته شده اند.
-دکتر “حجت صیدی” باستانشناس بر این باور است که:« این اثر از لحاظ قدمت بسیار کهن تر از دیگر کتیبه های کشف شده است و به همین دلیل می توان آن را کهن ترین نقش برجسته کشف شده در آسیا نامید».
وی همچنین «آنوبانی نی را اثری ارزشمند دانست که به دلیل کم توجهی در نگهداری آن در حال فرسایش است و نیازمند رسیدگی علمی می باشد».
-“علیرضا مرادی بیستونی” که جدای از سمت دولتی سالها به عنوان کارشناس در حوزه میراث فرهنگی استان کرمانشاه فعالیت داشته نیز می گوید: «نقش برجسته آنوبانی نی قدیمی ترین نقش برجسته خاورمیانه و از کهن ترین نقش برجسته های جهان به شمار می آید و که بسیار شبیه کتیبه داریوش بزرگ در بیستون است و تنها تفاوت آنها در ابزارهایی است که پادشاهان این دو اثر تاریخی به دست دارند».
به هر حال با وجود اینکه اهمیت تاریخی و جاذبه گردشگری این نقش بسیار بالاست و کارشناسان و باستان شناسان، متفق القول بر ارزش آن تاکید دارند اما جالب است بدانیم که امروزه از همین اثر با ارزش، چیز خاصی باقی نمانده است و تابلوی رنگ و رو رفته ی این اثر خود گواه بر همه چیز است.
این اثر سالها در مجاورت دستشویی یکی از مدارس شهرستان سرپل ذهاب قرار داشت و با بی توجهی کامل مسئولین سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه مواجه شده. تنها توجهی که به آن شده تفکیک آن از همجواری اش با دستشویی مدرسه بوده و دیگر کوچکترین حرکت مثبتی جهت حفظ و یا مرمت آن صورت نگرفته است.
به رغم تلاشها و درخواست مکرر مردم و مسئولین محلی این شهرستان هیچ اقدامی برای حفظ و احیای آن صورت نگرفته است و لذا امروزه از این اثر تاریخی و مهم که می تواند جاذبه های گردشگری بسیاری برای مردم این شهر داشته باشد هیچ چیز محسوس و قابل مشاهده ای وجود ندارد و تنها آثار کم رنگی از آن بر روی کوه دیده می شود.
در همین راستا شورای شهر سرپل ذهاب در این خصوص چندین بار مکاتباتی مبنی بر لزوم حفظ و بازسازی این اثر ارزشمند به مسئولین استان و حتی کشور داشته اما اتفاق مثبتی در این خصوص رخ نداده است.
-“فتح اله حسینی” نماینده سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی در این باره به جام کوردی گفت:حفظ آثار ارزشمند تاریخی به عنوان میراث ماندگار تمدن کشورمان بر عهده سازمان میراث فرهنگی است که متاسفانه درباره این اثر باستانی اهمال کرده اند و مطمئناً بنده پیگیر این مسئله خواهم بود و تذکرات لازم را به مسئولین مربوطه خواهم داد.
ما نیز امیدواریم که مسئولین ملی و محلی اهمیت این اثر ارزشمند را دریابند و با حفظ و حراست و مرمت آن شرایط را برای جذب گردشگر و دیده شدن این اثرتاریخی در ایران و جهان فراهم کنند.
گزارش از “رضا جمشیدی”
