تاملی بر نقش زنان در تاب‌آوری و هویت فرهنگی نوروز

به گزارش جام کوردی،از دیرباز، زنان به‌عنوان نگهبانان هنر و فرهنگ، مسئولیت آماده‌سازی مقدمات این جشن را بر عهده داشته‌اند.

آنها با دقت و عشق، سفرهٔ هفت سین را با نمادهایی چون سبزه، سکه، و سیب می‌آرایند که هر یک بهار، ثروت، و سلامتی را نمایندگی می‌کنند.همچنین، پختن غذاهای سنتی مانند سبزی‌پلو، کوکو، و شیرینی‌هایی خانگی، به دستان زنان انجام می‌شود که با این کار، خانواده را برای پذیرایی از مهمانان و گرد هم‌آیی عید آماده می‌کنند.

این فعالیت‌ها نه ‌تنها نشان‌دهندهٔ مهارت‌های عملی زنان است، بلکه نمادی از تداوم فرهنگی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.زنان در حفظ و انتقال آداب نوروزی نیز نقشی بسیار مهم را ایفا می‌کنند.

آنها از طریق داستان‌گویی، آموزش آیین‌هایی مانند «خانه‌تکانی» و سفره‌چینی، و شراکت دادن فرزندان در آماده‌سازی جشن، ارزش‌های نوروز را در قلب خانواده جای می‌دهند.

در مناطق روستایی، زنان با داشتن دانش کشاورزی، کاشت گندم برای سبزهٔ نوروزی و مراقبت از آن تا زمان رویش، به نمادهای طبیعت‌گرایانهٔ این جشن معنا می‌بخشند.

این دانش انتقالی، تضمینی برای حفظ هویت فرهنگی در برابر چالش‌های مدرنیته است.نوروز که آغاز بهار و پیروزی نور بر تاریکی را جشن می‌گیرد، بدون نقش محوری زنان معناپذیر نیست.

از دیرباز، زنان ایرانی به‌عنوان نگهبانان فرهنگ و معماران نمادین این جشن، مسئولیت آماده‌سازی آن را بر عهده داشته‌اند.

این فعالیت‌ها نشان‌دهندهٔ مهارت‌های عملی ونمادی از تاب‌آوری و تداوم فرهنگی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و هویت ایرانی را در پیکرهٔ جشن زنده نگه می‌دارد.

نقش زنان در نوروز فراتر از سنت‌هاست و به حوزه‌های هنری، فرهنگی، و فناوری گسترش یافته است.آنها از طریق نمایشگاه‌های هنری، کارگاه‌های آموزشی، و فعالیت‌های دیجیتال، نمادهای نوروزی را با زبان مدرن بازتعریف می‌کنند.

برای نمونه، هنرمندان زن ایرانی با خلق آثاری مبتنی بر سبزه، تخم مرغ رنگی، و آیین‌های نوروزی، این نمادها را به هنر معاصر وارد می‌کنند.در فضای مجازی، زنان با اشتراک محتواهای آموزشی و خلاقانه دربارهٔ نوروز، دانش فرهنگی را به نسل جوان و جوامع جهانی می‌رسانند.

این تلاش‌ها نشان می‌دهد که زنان نه‌تنها نگهبانان گذشته، بلکه نوآوران آیندهٔ فرهنگی هستند.در بعد اجتماعی نیز زنان با سازماندهی جشن‌ها و گرد هم‌آوردن خانواده‌ها، پیوندهای اجتماعی را تقویت می‌کنند. آنها با پذیرایی از دوستان و آشنایان، فضایی گرم و صمیمی برای تبادل عواطف و تجربیات فراهم می‌آورند که این خود به تاب‌آوری جامعه در برابر تنش‌های زندگی کمک می‌کند.

حتی در مهاجرت، زنان ایرانی با برپایی نوروز در محیط‌های جدید، نه‌تنها به فرزندان خود، بلکه به جوامع پذیرنده نیز آداب و ارزش‌های ایرانی را می‌آموزند و این جشن را به پلی برای گفت‌وگوی فرهنگی تبدیل می‌کنند.

امروزه، نقش زنان در نوروز فراتر از سنت‌هاست و به حوزه‌های فعالیت‌های هنری، فرهنگی، و اجتماعی گسترش یافته است.

آنها از طریق نمایشگاه‌های هنری، کارگاه‌های آموزشی، و فعالیت‌های دیجیتال، نمادهای نوروزی را با زبان مدرن بازتعریف می‌کنند و با تأکید بر ارزش‌هایی مانند برابری جنسیتی و مشارکت فعال در جشن‌ها، به تبدیل نوروز به فضایی برای گفت‌وگوی حقوق زنان کمک می‌کنند.

این تلاش‌ها که اغلب ماهیتی نمادین و در مواردی فعالیتی اقتصادی بشمار می آید نشان می‌دهد که زنان نه‌تنها نگهبانان گذشته، بلکه معماران آیندهٔ فرهنگی جامعه هستند.نقش زنان در تاب‌آوری نوروز در برابر چالش‌های زمان، بیش از هر چیز، نماد کارکردی فرهنگی دارد.

در دوران‌تحریم ناعالادنه اقتصادی یا سیاسی، زنان با حفظ آیین‌های نوروزی، امید و هویت جمعی را زنده نگه می‌دارند.

آنها با خلق جایگزین‌های خلاقانه در شرایط دشوار مانند استفاده از مواد ساده برای تزیین سفرهٔ هفت سین یا سازماندهی جشن‌های کوچک خانگی نشان می‌دهند که فرهنگ، حتی در برابر فشارهای اقتصادی، زنده و پویا می‌ماند.

تاب‌آوری در این معنا نه‌تنها نوروز را حفظ می‌کند، بلکه آن را به نمادی از تاب آوری و حفظ هویت فرهنگی تبدیل می‌کند.زنان ایرانی، از طریق نوروز، هویت فرهنگی خود را به ارث برده و آنرا زنده نگه می‌دارند، و برای آینده تکثیر می‌کنند.

دکتر محمدرضا مقدسی – مترجم کتاب رویش دوباره (تاب آوری زنان)