بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، گوندی هانەگەرمەڵە لە گوندە جوان و ناسراوەکانی پارێزگای کرماشانە و دەکەوێتە سەر سنوری ئێران و هەرێمی کوردستان.
هانەگەرمەڵە نەک هەر شوێنێکی تایبەتە بۆ سرووشتدۆستان، بەڵکوو هێمای خۆڕاگری و هاوپشتی خەڵکی سنوریی ئێرانە لە ساڵانی شەڕی سەپێندراوی عێراق لە دژی ئێران.
ناوی هانەگەرمەڵە پێکهاتووە لە دوو وشەی “هانە” بە واتای کانیاو و “گەرمەڵە” بە واتای گەرم. ئەم ناوە لە کانییەکەوە وەرگیراوە کە دەکەوێتە ناوەڕاستی گوندەکە و بە درێژایی ساڵ ئاوی گەرم و کوڵاو لێیەوە دەڕژێت.
ئەم کانیاوە هۆکاری سەرەکی نیشتەجێبوونی خەڵک بووە لەم ناوچەیە و دروستبوونی گوندی هانەگەرمەڵە .
گوندی هانەگەرمەڵە دەکەوێتە قەزای پاوە و لە سەر سنوری هاوبەش لە گەڵ کوردستانی عێراق و خەڵکەکەی بە شێوەزاری هەورامی قسە دەکەن. لە ماوەی شەڕی هەشت ساڵەی ئێران و عێراقدا، ژمارەیەکی زۆر ماڵ و باخ و داری میوە لەم ناوچەیەدا وێران بوون. مێژووی ئەم گوندە بە سەر چەند بەشێکدا دابەشکراوە: هانەگەرمەڵەی کۆن، هانەگەرمەڵەی پێش شۆڕش، هانەگەرمەڵەی پاش شۆڕش و پێش شەڕ، هانەگەرمەڵەی پاش شەڕ و ئاوەدانکردنەوە.
مێژووی گوندی هانەگەرمەڵە
لە ماوەی ڕابردوودا بە هۆی نەبوونی ڕێگاوبانی شیاوەوە، گەیشتن بە ناوچەی هانەگەرمەڵە قورس بوو، نزیکەی دوو سێ ساڵ پێش شۆڕشیش لەم ناوچەیەدا ڕێگایەک درووست کرا. لە ڕابردوودا ئەم ناوچەیە لە ژێر دەسەڵاتە خۆجێییەکاندا بووە کە پێیان دەگوترا بەگ کە بە هۆی دوورکەوتنەوەیان لە حکومەتی ناوەندەوە حوکمڕانییان بە سەر خەڵک و موڵک و ماڵی ئەواندا دەکرد. بەڵام کەم لەو بەگانە خەڵکیان چەوساندەوە و زۆربەیان پارێزەری ژیان و ماڵی خەڵک بوون و بە چینی باڵای کۆمەڵایەتی و ئابوری گوندەکە ناسراو بوون.
شوێنە گەشتیارییەکانی گوندی هانە گەرمەڵە
گوندی هانەگەرمەڵە لە کوردستان شوێنێکی دڵگیرە بۆ گەشتیاران و چەندین شوێنی گەشتیاریی تێدایە. لە نێو شوێنە گەشتیارییەکانی گوندی هانەگەرمەڵە، دەتوانن سەردانی ئیمامزادە محەممەد غەیبی بکەن کە یەکێکە لە شوێنە گرنگەکانی زیارەتکردنی گوندەکە، چەندین کانیاوی سرووشتی وەک کانیاوی مێرگ یان (هانە مێرو)، کانیاوی مەیدان، خانم بەهار، کانیاوی ئالۆچە (هەڵوژە)، کانی دای سەلیم، کانیاوی حاجی عوسمان، کانیاوی حاجی حەمەد، کانیاوی محەممەد وەیس و کانیاوی سولەیمان بەگ بە ئاوە ڕوونەکانیان و سرووشتی دەوروبەریان کاریگەرییەکی ناوازەیان بەم ناوچەیە بەخشیوە. ئەم کانیاوانە نەک تەنیا دیمەنی سرووشتی جوان و ئارام پێشکەش دەکەن، بەڵکو مێژوو و کەلتوری دەوڵەمەندی ئەم گوندە پیشان دەدەن و ئەزموونێکی یادگاری بۆ سەردانکەران دەڕەخسێنن.
گوندی هانەگەرمەڵە سەر بە ناحیەی نەوسودی قەزای پاوە لە پارێزگای کرماشانە کە لە گەڵ ناحیەکانی تەوێڵە و بیارەی سەر بە پارێزگای هەڵەبجە لە هەرێمی کوردستان هاوسنورە./.
