بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، ئەم تایبەتمەندییانە وایکردووە کە داری بەڕو ببێتە مەتەڵێک بۆ مرۆڤەکان کە وەک شوێنەوارێکی کۆڵنەدان و هیوا لە بەرامبەر سەختییەکاندا سەیری دەکەن.
وەک یەکێک لە خۆڕاگرترین دارەکانی دارستان، داری بەڕو هێمای خۆڕاگری و بەرگەگرتنە لە بەرامبەر ئاستەنگە سرووشتییەکان. ئەم درەختانە بە ڕەگ و ڕیشەی قووڵ و بەربڵاویان توانای بەرگەگرتنی زریان و وشکەساڵی و گۆڕانی کەشوهەوایان هەیە.
نەک هەر بەشداری لە ژینگەکەیاندا دەکەن، بەڵکوو وەک پەناگەیەک بۆ زۆرێک لە جۆرەکانی ئاژەڵیش کاردەکەن. ئەم تایبەتمەندییانە ئەوەمان بیردەخەنەوە کە لە ژیاندا دەبێت ڕووبەڕووی کێشە و تەحەددیش ببینەوە و ئەزموونەکانمان بۆ گەشەکردن و پێشکەوتن بەکاربهێنین.
خۆڕاگری داری بەڕو ئەوەمان پێدەڵێت کە چۆن دەتوانین ڕووبەڕووی سەختییەکان ببینەوە و لێیان فێربین. هەروەک چۆن دار بەڕووەکان بە تێپەڕبوونی کات بەهێزتر دەبن، ئێمەش دەتوانین کارەکتەر و لێهاتووییەکانمان بەهێز بکەین بە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگ و پاشەکشە. ئەم وانەیە نەک تەنیا ژیانی کەسی بەڵکوو شوێنی کار و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانیش دەگرێتەوە. فێربوون لە ئەزموونە سەختەکان و بەردەوامبوون لە هەوڵدان کلیلی سەرکەوتن و گەشەکردنی کەسییە. بۆیە وەرگرتنی ئیلهام لە سرووشت و تایبەتمەندییەکانی داری بەڕو دەتوانێت ڕێگایەکی کاریگەر بێت بۆ بەرزکردنەوەی خۆڕاگری لە ژیانماندا.
خۆڕاگری لە بەرامبەر سرووشتی توند
داری بەڕووەکان بە ڕەگ و ڕیشە قووڵەکانییەوە خاکەکە بە توندی دەگرن و بەرەنگاری زریان و بای بەهێز دەبنەوە. لقە ئەستوورەکانی و دارە ڕەقەکانی تەنانەت بەرگەی بەستەڵەک و وشکەساڵی دەگرن. بە پێچەوانەی ئەو دارانەی کە لە یەکەم نیشانەی فشاری ژینگەدا شکست دەهێنن، داری بەڕو ڕێگری لە شکاندن دەکات بە نەرمیکردنی لقەکانیان و خۆگونجاندن لە گەڵ بارودۆخەکاندا. ئەم توانایە وانەیەکە بۆ مرۆڤ ” هەندێک جار بەرگری تەنیا لە ڕێگەی نەرمی و سەقامگیری درێژخایەنەوە دەکرێت “.
هێمایەکی کەلتوری و ئەفسانەیی
لە کەلتورە جیاوازەکاندا، داری بەڕو هێمای هێز و زانایی بووە. لە ئەفسانەی ژێرمانیدا، داری بەڕو بە پیرۆز دادەنرا بۆ خوداوەندی ئاسمان و ڕەشەبا. هەروەها سێلتەکان بە هێمای ژیانی هەتاهەتایی دەیانزانی. تەنانەت لە مێژووی مۆدێرنیشدا، داری بەڕو ئیلهامبەخش بووە بۆ نیشانە نیشتمانییەکان، لەوانەش نیشانەکانی ئەمریکا و بەریتانیا. ئەم دارە لە دڵی دارستان و ئەفسانەدا، وەک جەستەیەکی نەمر دەمێنێتەوە کە تا زیاتر فشاری لە سەر بێت ڕەگەکانی قووڵتر دەبێتەوە.
مانەوە لە ڕێگای گۆڕانکارییەوە
دار بەڕوی کۆن، تەنانەت دوای چەندین سەدە، گوڵەبەڕۆژەی نوێ بەرهەم دەهێنێت و میوەکانی (ئاکۆرن) زەمینە بۆ نەوەی داهاتوو دابین دەکەن. هەندێک جار دوای ئاگرکەوتنەوە یان بڕین، دووبارە ڕەگەکانی هەڵدەچنەوە و درەختێکی نوێ لەدایک دەبن. ئەم خولەی ژیان بیرخستنەوەیەکە کە خۆڕاگری نەک تەنیا لە بەرگەگرتندایە، بەڵکوو لە توانای گۆڕانکاری و داهێنانەوەشدایە. هەروەها داری بەڕو پەناگەی بوونەوەرە جۆراوجۆرەکانە کە لە سێبەرەکەیدا دەژین، ئەم تایبەتمەندییە ئەوە پیشان دەدات کە خۆڕاگری دەتوانرێت هاندان و پشتیوانی کەسانی دیکەی لەگەڵدا بێت.
وانەیەک بۆ ژیانی مرۆیی
خۆڕاگری داری بەڕو وانەیەکە بۆ مرۆڤ لەوەدا کە هیچ زریانێک بۆ هەمیشە ناخایەنێت و هەموو زستانێک دەبێتە هۆی بەهار. وەک چۆن داری بەڕو سەرەڕای برین و شکان بەردەوامە لە گەشەکردن، مرۆڤ دەتوانێت لە ئەزموونە تاڵەکان هێز بەدەستبهێنێت. ئەم دارە ئەوەمان بیردەخاتەوە کە کۆڵنەدان تێکەڵەیەک لە بەرخۆدان و خۆڕاگری و هیوایە. لە جیهانێکی پڕ لە نادڵنیاییدا، داری بەڕو هێمای ئەو کەسانەیە کە سەرەڕای هەموو تەحەددیاتەکان، بەردەوامن لە ژیان و گەشەکردن، ئیلهامبەخشن بۆ ئەوانی دیکە.
ماڵپەڕی خۆڕاگری ئێران (سایت تاب آوری ایران) وەک یەکەم میدیا و داتابەیسی تایبەتمەند لە بواری خۆڕاگری، تێکەڵەیەک لە نیلوفەر، داری بەڕو و هەنجیری وەک لۆگۆی خۆی هەڵبژاردووە. ئەم هەڵبژاردنە ڕەمزییە نوێنەرایەتی خۆڕاگری و بەرگەگرتنی ئەم دارانە دەکات لە بەرامبەر تەحەددا و قەیرانەکاندا. دار بەڕو بە ڕەگ و ڕیشە قووڵەکانی و هێزێکی زۆرەوە لە بەرامبەر بارودۆخی سەختدا و هەنجیر وەک هێمای گەشەکردن و بەخێوکردن، هەردووکیان نوێنەرایەتی هیوا و بەهێزکردن دەکەن لە ژیاندا. لۆگۆی ئەم دامەزراوەیە بە شێوەیەک داڕێژراوە کە هەستی یەکگرتوویی و یەکڕیزی دەگەیەنێت و یارمەتیدەرە بۆ بەرەوپێشبردنی کەلتوری خۆڕاگری لە کۆمەڵگادا.
دکتۆر محەممەد ڕەزا موقەدەسی – بەڕێوەبەر و دامەزرێنەری ماڵی خۆڕاگری ئێران
