بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، لە ڕابردوودا زۆرجار کاروانسەرای ئێرانی بە فەرمانی پاشاکان بە ئامانجی جێگیرکردنی کاروانە زیارەتکارەکان یان بازرگانییەکان لە گەشتەکانیاندا لە ناوچە جیاجیاکانی وڵات، زۆرجار لە نزیک شارە گەورەکان درووست دەکران. کاروانسەراکانی ئێران بە زۆری ڕووبەرێکی گەورەیان هەیە و ژووری بچووکیان لە دەوروبەری ئەم حەوشەیە هەیە بۆ پشوودان بۆ ئەوەی گەشتیاران بتوانن چەند شەوێک پشوو بدەن.
کاروانسەراکانی لە ئێران زۆر لە هۆتێلە مۆدێرنەکانی ئەوروپا دەچن و ئەرکی هەردووکیان نزیکەی یەکسان بوو. لە کاتی سەردانیکردنی کاروانسەراکان دەتوانیت ئاشنا بیت بە تەلارسازی قۆناغە مێژووییە جیاوازەکانی ئێران.
ئەگەر بە دوای دۆزینەوەی نهێنییەکانی پشت پەردەی کاروانسەراکانی ئێراندا دەگەڕێیت و ئارەزووی سەردانیکردنی شوێنە سەرنجڕاکێشە مێژووییەکانی ئێرانت هەیە، دڵنیابە تا کۆتایی ئەم بابەتە زانیاری سەرنجڕاکێش لەبارەی کاروانسەراکانی ئێرانەوە پێتان دەگەێنین.
بە هۆی هەڵکەوتەی ئێرانەوە بە درێژایی مێژوو هەمیشە ڕێڕەوێک بووە بۆ زۆرێک لە کاروانە بازرگانییەکان و زۆرێک لە بازرگانەکان لە کاتی گەشتکردنیان بە درێژایی ڕێگای ئاوریشم بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک بۆ پشوودان لە سەر ئەم ڕێگایە وەستاون. هەروەها درووستکردنی کاروانسەرا هەر لەو کاتەوە گەشەی کرد. کاروانسەراکانی ئێران بە درێژایی ڕێگاکە بە پەناگەیەکی ئارام ناسراو بوون کە بازرگانان و کاسبکاران پەنایان دەبردە بەر گەرما و سەرما و بۆ ماوەی چەند ڕۆژێک لە شوێنێکی ئارام و تەیاردا پشوویان دەدا و بەمەش خۆیان لە باندەکان دەپاراست.
لە سەدەی ١٠ و ١١ی کۆچیدا، جادە قەرەباڵغەکانی ئێران پڕبوون لە کاروانسەرا کە بە فەرمانی فەرمانڕەوا ناوخۆییەکان بۆ خزمەتکردنی بازرگانان و ڕێبواران درووستکرابوون. وەک هێمایەک بۆ ئاسایش و ئاسوودەیی لەو ناوچەیەدا، گەشتیاران سەردانیان دەکرد بۆ ئەوەی چەند شەوێک پشوو بدەن بە درێژایی گەشتە دوور و درێژەکانیان. دیزاینی ئەم پێکهاتانە دەریدەخات کە مەبەست لە درووستکردنیان بۆ سەلامەتی گەشتیاران بووە لە کاتی پشوودان، بۆ ئەوەی سەلامەت بن لە باندەکان.
زۆرێک لە کاروانسەراکانی ئێران لە سەردەمی شا عەباسی سەفەوی درووستکراون و بە پێی لێکۆڵینەوەکانی شارەزایانی بواری دێرین لە ئێران، ٩٩٩ کاروانسەرای ئێرانی لە سەر فەرمانی ڕاستەوخۆی شا عەباس درووستکراون.
زۆربەی تەلارسازەکانی سەردەمی سەفەوی موسڵمان و شیعە بوون، هەر بۆیەش ژمارەی پیرۆزیان بەکارهێنا لە درووستکردنی باڵەخانە جۆراوجۆرەکانی وەک کاروانسەراکان. لە درووستکردنی کاروانسەرای زەینەدینی مێهریزدا 5 تاوەر و 12 پەنجەرەی بۆ ئەم کاروانە دیزاین کردووە کە بۆ موسڵمانان زۆر پیرۆزن. کاروانسەرای زەینەدین یەکێکە لە شاکارە تەلارسازییەکانی سەردەمی سەفەوییەکان و تاکە بینای بازنەیی ئێرانییە لە سەر ڕێگای ئاوریشم کە بە دووری ٥٠ کیلۆمەتر لە شاری یەزد لە ناوچەی مێهریز هەڵکەوتووە.
کاروانسەراکانی ئێران بەشێکن لە مێژوو و شارستانیەتی وڵاتەکە کە زۆربەیان لە سەر فەرمانی پاشا سەفەوییەکان و بەتایبەت شا عەباس بنیات نراون. کاروانسەراکان لە ڕابردوودا ڕۆڵێکی گرنگیان لە ئاوەدانی ئابوری ئێراندا هەبووە و شوێنی تێپەڕبوونی زۆرێک لە بازرگانانی بیانی بوون. سەردانی ئەم کاروانانە و بینینی تەلارسازی ئەم بینا بەنرخانە بۆ هەموو ئارەزومەندانی مێژوو سەرنجڕاکێش و پڕ لە زانیارییە./.
