بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، کاتێک مانگی جۆزەردان (حوزەیران) دێت، هەموو شتێک بە شێوەیەکی نائاگایی ئەوەم بیردەخاتەوە؛ پیاوێک کە ئەستێرەی ژیانی لە “ناوەڕاستی مانگی حوزەیران”ەوە تا “ناوەڕاستی حوزەیران” دەدرەوشایەوە، بۆ هەمیشە مێژووی ئەم خاکەی ڕووناک کردەوە، چارەنووسی ئەو خەڵکەی گۆڕی کە تاریکییان بە بێهێزی و بێهێزی پەڵەدار بوو و ڕۆحی هیوای بۆ هەڵمژرا، ژیانێکی نوێی پێبەخشین. ژیانێک کە ڕەگ و ڕیشەی لە بەرزکردنەوەی کۆنی ئەم خاکە دێرینەدا داکوتاوە و لە پێوەندی لە گەڵ ئەو ئاسۆ ئایدیاڵەدا بووە کە لە خواستی بەدیهێنانیدا، شۆڕشی گەورەی ئیسلامی لە قاڵب و ڕێنمایی دەکرد.
جۆزەردان یادی ناوی پیاوێکی مەزن دەکاتەوە کە نەک هەر جوگرافیای ئەم خاکەی گۆڕی، بەڵکوو ڕەوتی مێژوویشی گۆڕی و نەزمی سەپێنراو لە لایەن زلهێزە ستەمکارەکانەوە هەڵوەشاندەوە و نەزمێکی نوێی دامەزراند کە ئازایەتی بە بزووتنەوە ڕزگاریخوازی و شۆڕشگێڕەکان بەخشی کە گەردەلوولێک بوو بۆ هەڵوەشاندنەوەی ڕەوتی ستەمکاریی جیهانی. وەک جێنشینە ڕاستگۆکەی دەڵێت: “ڕۆحی خودا لە جەستەی کاتدا بوو”.
پیاوێک کە لە ئەفسانەیەکەوە نەهاتووە، بەڵام لە بەرزایییەکدا ژیاوە کە هیچ ئەفسانەیەک ناتوانێت هاوتای باڵای ئەو بێت و کفنی زانستەکەی لە سەر دارخورمایەکی هێندە بەرزە کە دەستگرتنمان لێی کەم دەبێتەوە. هەر لەبەر ئەمەشە کە دوای ساڵانێک لە لەدەستدانی جەستەی پاکی خۆی، هیچ شاعیرێک شتێکی شایستەی ئەو ڕۆحە ئاسمانییەی دانەناوە و گەورەییەکەیی وێنا نەکردووە، هیچ عیرفانێک نەگەیشتووەتە لوتکەی عیرفانییەکەی، هەروەها هیچ فەقێیەک لە ڕەهەندەکانی بیرکردنەوەکەی تێنەگەیشتووە.
مرۆڤێکی تەواو لە هەموو ڕەهەندەکاندا، لە لوتکەدا لە هەموو ڕەهەندەکاندا؛ لە “حیکمەت، دووربینی، باوەڕێکی پاک، دڵسۆزی لە کرداردا، ئیرادەی پۆڵایین، باوەڕێکی قووڵ بە قسە و کردار و ئامانجی مرۆڤ، ئازایەتییەکی بێهاوتای، زانیارییەکی بەرفراوان، ڕۆحێکی نەرم و ڕوون، هیوا و متمانە بە خودا”.
کەسایەتییەکی هەمەلایەنە کە بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر تایبەتمەندییە دژبەیەکەکانی لەناو خۆیدا ئاشتکردەوە؛ عیرفان و فەیلەسوف بوو. فەقێ و شاعیر بوو. باوەڕی بە ئازادی و دادپەروەری و پێشکەوتن هەبوو. ئەو هەم سیاسەتمەدار بوو و هەم خەمی کاروباری دونیای هەبوو، لە گەڵ ئەوەشدا هەرگیز لە قیامەت بێ ئاگا نەبوو و دونیاترین کردەوەکانی ڕەنگێکی ئیلاهییان هەبوو. هەم تووڕەیی و هەم خۆشەویستی هەبوو، هەم دەرکەوتنی ڕەحمەتی خودا و هەم ستەمکاری بوو. ئەوەندەی ڕێزی لە بێبەشان و ستەملێکراوان دەگرت و بەرگری دەکرد، لە گەڵ بەرپرسان و ستەمکاران لە شەڕدا بوو و تەنانەت هەرگیز بیری لە ئاشتەوایی لە گەڵ ئەوان نەدەکردەوە. لە سەر ماتەی نوێژ، عیرفانێکی نوقم بوو لە حەقیقەتدا، لە گۆڕەپانی سیاسیشدا، سیاسەتمەدارێکی بەئەزموون بوو کە لێهاتووییەکانی زلهێزەکانی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای چۆکدا دانا. پیاوێک کە گاڵتە بە شکۆی نەبووی کۆشکە خراپەکان دەکرد و لە ماڵێکی سادە و هەژارییەوە جیهانی هەژاند./.
