بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، تاڤگەی ئابتاف یەکێکە لە تاڤگە جوانەکانی ناوچەی دێهلۆڕان لە پارێزگای ئیلام کە ساڵانە گەشتیارێکی زۆری بۆ خۆی ڕادەکێشێت. ئەم تاڤگەیە بە سرووشتی پاک و ڕووەکی هەمەچەشنەکەیەوە شوێنێکی تەواو و گونجاوە بۆ ئەوانەی کە سرووشتیان خۆشدەوێت. ئەگەر بە دوای ئارامی و جوانیدا دەگەڕێیت سەردانی تاڤگەی ئابتاف لەدەست مەدە.
ئێران خاکێکە کە کەشوهەوای هەمەچەشن و سرووشتێکی جوانی هەیە. لە بیابانی وشکەوە تا دارستانە گەشاوەکان، لە شاخی بەفراوییەوە تا دەشتە خۆرگیرەکان، هەموو گۆشەیەکی ئەم خاکە سەرسوڕمانی خۆی هەیە.
پارێزگای ئیلام بە سرووشتی زاگرۆس و دارستانی چڕ و کانیاوی زۆر، لە ڕووی سەرنجڕاکێشانی سرووشتییەوە بە یەکێک لە دەوڵەمەندترین ناوچەکانی ئێران دادەنرێت. لە نێو ئەو شوێنە سەرنجڕاکێشانەدا تاڤگەی ئابتاف کە دەکەوێتە ناوچەی دێهلۆڕان بە یەکێک لە جوانترین و تایبەتترین دیاردە سرووشتییەکانی پارێزگاکە دادەنرێت.
ناساندنی گشتی تاڤگەی ئابتاف
تاڤگەی ئابتاف کە بە هەمان ناو بە زمانی ناوچەکە ناسراوە، دەکەوێتە ناوچەی زەڕین ئاوا سەر بە قەزای دێهلۆڕان لە پارێزگای ئیلام. ئەم تاڤگەیە دەکەوێتە لای ڕێگای مێیمە – زەڕیناوا و بە ئاسانی بۆ گەشتیاران بەردەستە.
تاڤگەی ئابتاف یەکێکە لە حەوت تاڤگەکانی پارێزگای ئیلام و بە هۆی قەبارە و ڕووەکی دەوروبەری وەک هاوینەهەواری بەناوبانگی دانیشتووانی ناوچەکە و گەشتیاران ناسراوە.
بە پێچەوانەی زۆرێک لە تاڤگەکان کە زۆر بەرزن، تاڤگەی ئابتاف بە هۆی پانایی گەورە و پێکهاتە هەنگاودارەکەیەوە سەرنجڕاکێشیەکی بینراوی تایبەتی هەیە.
لە خوارەوەی تاڤگەکە گۆمێکی سرووشتی درووست بووە کە شوێنێکە بۆ مەلەکردن و پشوودانی گەشتیاران لە وەرزی گەرمادا. تاڤگەکە لە بەردی ڕەق و ناڕێکەوە دەڕژێت کە بە هۆی وەرینی سرووشتییەوە بۆ شێوەیەکی هەنگاونان درووست بووە. ئەم پێکهاتەیە دەبێتە هۆی ئەوەی ئاوەکە بە شێوەیەکی پەرشوبڵاو و بە چەندین چین بڕژێتە خوارەوە و شێوەیەکی ناوازە و جیاواز وەربگرێت.
گیا و گیاندارەکانی دەوروبەری تاڤگەکە
ناوچەی دەوروبەری تاڤگەی ئابتاف زۆر دەوڵەمەندە بە جۆراوجۆری زیندەوەرەکان. ئەم هەمەچەشنییە جۆرە جیاوازەکانی ڕووەکی دەرمانی، خواردن، پیشەسازی و درەختی میوە لەخۆدەگرێت. گرنگترین ڕووەک و دارستانەکانی ئەم ناوچەیە بریتین لە:
داربەڕوو، بادامی کێوی(چوالە)، داری قەزوان، هەنجیری کێوی، گویژ، کەتیرە، گەون، گوڵی نیلووفەر و بڵاڵووک.
لە ڕووی گیانلەبەرانەوە، ناوچەی ئابتاف شوێنی چەندین جۆری ئاژەڵ و باڵندەیە.
کەش و هەوا و باشترین کات بۆ سەردانکردن
کەش و هەوای دێهلۆڕان لە ناوچەکانی دیکەی پارێزگای ئیلام گەرمترە. سەرەڕای ئەوەی دەکەوێتە ناوچەی زاگرۆس، بەڵام بە هۆی نزیکی لە پارێزگا گەرمەکانی وەک خوزستان، لە ڕووی کەشوهەواوە بە ناوچەیەکی زۆر گەرم دادەنرێت. بەهار بە تایبەت مانگەکانی خاکەلێوە و گوڵان باشترین کاتە بۆ سەردانی تاڤگەی ئابتاف چونکە لەم کاتەدا تاڤگەکە زۆرترین ڕێژەی ئاوی هەیە و سرووشتی دەوروبەری سەوزە و گوڵاوییە.
ڕێگاکانی گەیشتن بە تاڤگەی ئابتاف
تاڤگەی ئابتاف دەکەوێتە سەر ڕێگای مەیمە بۆ زەڕین ئاوا و بۆ گەیشتن بەو تاڤگەیە، دەتوانرێت ئەم ڕێگایانەی دیکە بەکاربهێنرێت:
ڕێگای وشکانی بە ئۆتۆمبێلی تایبەت:
سەفەر لە ناوەندی پارێزگای ئیلامەوە بۆ دێهلۆڕان.
لە دێهلۆرانەوە بۆ مەیمە و پاشان بەردەوام بەرەو پەهلە زەڕین ئاوا.
لە نزیک گوندی زەڕاب دەگەیتە تاڤگەکە.
ڕێگا بە گواستنەوەی گشتی:
بە پاس یان مینی پاس بۆ دێهلۆڕان
لەوێشەوە بە تەکسی یان تاکسی نێوان گوندەکان دەتوانی بچیتە ناوچەی ئابتاف./.
